รายงานพิเศษ : \”เสาหลักเมืองเพชรบูรณ์\” ศิลาจารึกพันปี แห่งศรัทธาและกาลเวลา

รายงานพิเศษ : \”เสาหลักเมืองเพชรบูรณ์\” ศิลาจารึกพันปี แห่งศรัทธาและกาลเวลา

\”เสาหลักเมืองเพชรบูรณ์\” มิใช่เพียงโบราณวัตถุเก่าแก่ หรือสัญลักษณ์แห่งสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่เป็นศูนย์รวมใจของชาวเมืองเพชรบูรณ์เท่านั้น หากแต่เป็นศิลาจารึกแห่งประวัติศาสตร์ ที่ยืนหยัดผ่านกาลเวลามานานนับพันปี ด้วยอายุถึง 1,004 ปี เสาหลักเมืองหลักนี้ จึงเป็นเสมือนสักขีพยานเชื่อมโยงวัฒนธรรม ประวัติศาสตร์ และศรัทธาที่ผ่านกาลเวลากว่า 10 ศตวรรษ

โดยศิลาจารึกหลักนี้ มิใช่เพียงแค่หลักฐานเชิงโบราณคดีเท่านั้น หากแต่ยังสะท้อนถึงการเชื่อมโยง ของอารยธรรมที่รุ่งเรืองในอดีต ซึ่งนักวิชาการหลายฝ่าย ต่างสันนิษฐานว่า เสาหลักเมืองเพชรบูรณ์ มีความสัมพันธ์กับเมืองโบราณศรีเทพมรดกโลก

เนื่องจากหินทรายที่ใช้สลักศิลาจารึกหลักนี้ มีลักษณะตรงกันกับโบราณวัตถุที่ขุดพบในเมืองศรีเทพ อีกทั้งอักษรสันสกฤษต และขอมโบราณ ที่ปรากฏบนเสาหลักเมืองเพชรบูรณ์หลักนี้ ยังบ่งชี้ถึงรากเหง้าทางวัฒนธรรมแลัคติความเชื่อ ที่เชื่อมโยงอาณาจักรทราวดี และอาณาขอมโบราณในอดีตอีกด้วย

นายวิศัลย์ โฆษิตานนท์ ประธานสภาวัฒนธรรมจังหวัดเพชรบูรณ์ กล่าวถึงประวัติของเสาหลักเมืองเพชรบูรณ์ว่า มีหลักฐานบันทึกว่า ครั้งหนึ่งสมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ เคยเสด็จมายังเมืองเพชรบูรณ์ ก่อนจะเดินทางต่อไปยังเมืองศรีเทพ จึงเกิดข้อสันนิษฐานที่คลาดเคลื่อนว่า \”พระองค์ทรงนำศิลาจารึกหลักนี้ จากเมืองศรีเทพมาสู่เพชรบูรณ์\”

\”แต่เมื่อพิจารณาเส้นทางการเดินทางของพระองค์แล้ว พบว่าพระองค์ทรงแวะที่เพชรบูรณ์ก่อน แล้วจึงเดินทางไปศรีเทพและกลับกรุงเทพฯ โดยนำศิลาจารึกอีกหลักหนึ่ง ซึ่งมีลักษณะตะปูหัวเห็ดกลับไปด้วย ดังนั้นศิลาจารึกหลักเมืองเพชรบูรณ์นี้ จึงน่าจะถูกนำมาไว้ที่วัดมหาธาตุก่อน ก่อนที่จะได้รับการยกขึ้นเป็นเสาหลักเมือง โดยหลวงนิกรเกียรติคุณ ในปี พ.ศ. 2443 ณ บริเวณป้อมกำแพงเมืองด้านทิศตะวันตกเฉียงใต้ ซึ่งอยู่หน้าศาลากลางจังหวัดในอดีต\”นายวิศัลย์กล่าว

ประธานสภาวัฒนธรรมจังหวัดเพชรบูรณ์ กล่าวอีกว่า ปริศนาของเสาหลักเมืองเพชรบูรณ์หลักนี้ ยังมิได้จบลงเพียงแค่นี้ โดยเมื่อเดือนกันยายนปี 2548 คณะผู้เชี่ยวชาญจากกรมศิลปากร ได้แก่ นายเทิม มีเต็ม และนางสาวก่องแก้ว วีระประจักษ์ สองนักวิชาการด้านอักษรโบราณ สำนักหอสมุดแห่งชาติ ได้ลงมาทำการตรวจสอบเสาหลักเมืองเพชรบูรณ์ พร้อมทำการอ่านและแปลข้อความศิลาจารึกหลักนี้อีกครั้ง จนค้นพบว่า มิใช่เพียงแค่ด้านเดียวที่มีอักษรจารึกอยู่ ทว่าทุกด้านของเสาหลักนี้ล้วนแล้วแต่มีอักษรขอมโบราณจารึกอยู่ทั้งสิ้น

\”การจารึกอักษรบนเสาหลักเมือง เกิดขึ้นสองครั้งในช่วงเวลาที่แตกต่างกัน การจารึกครั้งแรกเป็นอักษรขอมโบราณ ภาษาสันสกฤต จำนวน 22 บรรทัด บันทึกขึ้นเมื่อมหาศักราช 943 หรือ พุทธศักราช 1564 โดยกล่าวถึงการสรรเสริญพระศิวะ เทพเจ้าสูงสุดในศาสนาพราหมณ์ ส่วนการจารึกครั้งที่สองเกิดขึ้นภายหลังในจุลศักราช 878 หรือพุทธศักราช 2059 เป็นอักษรขอม ภาษาไทย บาลี และเขมร โดยเนื้อหากล่าวถึงพระพุทธศาสนา ซึ่งข้อความเกี่ยวกับการสืบทอดพระพุทธศาสนาให้คงอยู่ครบ 5,000 ปี นี่คือหลักฐานที่สะท้อนถึงพัฒนาการทางศาสนาและความเปลี่ยนแปลงของศรัทธาที่หลอมรวมกันภายใต้กาลเวลา\”นายวิศัลย์กล่าว

ด้าน นายเสกสรร นิยมเพ็ง นายกเทศมนตรีเมืองเพชรบูรณ์ กล่าวว่า สำหรับความเก่าแก่และความศักดิ์สิทธิ์ของเสาหลักเมืองเพชรบูรณ์ ทำให้ผู้คนขนานนามว่า “เจ้าพ่อหลักเมือง” โดยมีความเชื่อว่า หากได้มากราบไหว้ ขอพร หรือบนบานศาลกล่าว ก็จะสมปรารถนา ไม่ว่าจะเป็นชาวไทยหรือชาวไทยเชื้อสายจีน ต่างให้ความเคารพและจัดพิธีบวงสรวงอย่างยิ่งใหญ่เสมอมา

นายเสกสรร กล่าวว่า สำหรับ \”งานสมโภชเสาหลักเมืองเพชรบูรณ์ 1,004 ปี ที่จะจัดขึ้นระหว่างวันที่ 20-28 กุมภาพันธ์ 2568\” โดยเทศบาลเมืองเพชรบูรณ์ ร่วมกับเครือข่ายจัดขึ้น ภายในงานจะประกอบไปด้วยพิธีกรรมหลากหลายรูปแบบตามความเชื่อ ได้แก่ พิธีพุทธ พิธีพราหมณ์ พิธีจีน พิธีล้านช้าง พิธีล้านนา และพิธีพื้นบ้านเพชรบูรณ์ ซึ่งแต่ละพิธีจะหมุนเวียนจัดขึ้นตลอดช่วงงาน นอกจากนี้ยังมีพิธีรำถวายเจ้าพ่อหลักเมือง โดยมีประชาชนจากทุกเพศทุกวัยเข้าร่วมกว่า 1,004 คน ซึ่งเชื่อกันว่าเป็นการเสริมสิริมงคลแก่ชีวิตและครอบครัว

โดยสรุป งานสมโภชเสาหลักเมืองเพชรบูรณ์ 1,004 ปีในครั้งนี้ จึงมิใช่เพียงแค่การเฉลิมฉลองความ้ก้าแก่ของเวากลักเมืองกลักนี้ ที่ยืนหยัดผ่านกาลเวลามากว่า 10 ศตวรรษเท่านั้น หากแต่เป็นการแสดงให้เห็นถึงความสำคัญของหลักศิลาหลักนี้ ในฐานะที่เป็นศูนย์รวมแห่งศรัทธาและความเชื่อ ที่ดำรงอยู่เหนือกาลเวลา โดยเป็นเครื่องยืนยันถึงรากเหง้าทางประวัติศาสตร์ที่แน่นแฟ้น และเป็นสายใยที่เชื่อมโยงผู้คนให้เป็นหนึ่งเดียว ท่ามกลางยุคสมัยที่เปลี่ยนแปลงไป

ดังนั้นจึงขอเชิญชวนประชาชนทุกคนมาร่วมเป็นส่วนหนึ่งของประวัติศาสตร์ที่ยังคงมีลมหายใจ สัมผัสเสาหลักเมืองที่ยืนหยัดอย่างมั่นคงมากว่าพันปี และร่วมสร้างสายสัมพันธ์แห่งศรัทธาที่จะคงอยู่สืบไปตราบชั่วกาลนาน…

: สุนทร คงวราคม รายงาน

เพลง : MV-เสาจารึกแห่งกาลเวลา (เสาหลักเมืองเพชรบูรณ์)